انکپسولاسیون (ریزپوشانی) به عنوان روشی برای به دام انداختن موقت یک ماده فعال در یک ماده پوسته توصیف شده است. ماده یا عامل فعال می‌تواند در حالت‌های مختلف، یعنی جامد، مایع یا حتی گاز وجود داشته باشد و تحت شرایط خاص یا کنترل‌شده مانند pH، فعالیت آبی، دما یا زمان معین آزاد شود. کپسولاسیون حدود 50 سال است که وجود داشته است و به دلیل پیشرفت‌ها و مزایایی مشاهده شده در این دوره به یک فناوری بسیار همه کاره تبدیل شده است.
دلایل متعددی برای استفاده از کپسولاسیون در محصولات غذایی و نوشیدنی وجود دارد. هدف کلی اکثرآً حفاظت از اجزای زیست فعال از جمله ویتامین‌ها، آنتی اکسیدان‌ها، اسیدهای چرب، فیتواسترول‌ها، لیکوپن، لوتئین، مواد معدنی و سلول‌های زنده پروبیوتیک در سیستم‌های غذایی و رساندن موثر آنها به بدن انسان است.
انواع مختلفی از مواد محصور کننده با درجه غذایی، که به عنوان دیوار، پوشش، پوسته یا حامل نیز شناخته می‌شوند، می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند، از جمله پروتئین‌ها، پلی ساکاریدها (به عنوان مثال، صمغ‌ها)، سایر پلیمرهای زیستی و لیپیدها.
با توجه به اندازه ذرات، دو روش میکروانکپسولاسیون (از 3 تا 800 میکرومتر) و نانوکپسولاسیون (از 10 تا 1000 نانومتر) وجود دارند. استفاده از نانو/میکرو کپسولاسیون می‌تواند به انتقال مستقیم مواد زیست فعال به محل هدف و همچنین محافظت در برابر محیط‌های نامطلوب کمک می‌کند، بنابراین زیست فراهمی آنها را بهبود می‌بخشد.
فرآیند کپسولاسیون به طور کلی در سه مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول، جزء فعال زیستی در یک ماتریس جامد (تراکم یا جذب) یا ماتریس مایع (انحلال یا پراکندگی) ادغام می‌شود، در حالی که در مرحله دوم، این ماتریس پراکنده یا اسپری می‌شود. فاز سوم مربوط به تثبیت یا پایدارسازی سیستم از طریق یک فرآیند فیزیکی (تبخیر، انجماد و ادغام)، فرآیند شیمیایی (پلیمریزاسیون) یا فرآیند فیزیکی-شیمیایی (ژلی شدن) است.
تکنیک‌های ریزپوشانی مرسوم، که اغلب در صنایع غذایی استفاده می‌شوند، محدود به فرآیندهای فیزیکی-شیمیایی خاصی مانند خشک کردن پاششی، اکستروژن، کواسرواسیون، لیپوزوم‌ها و امولسیون‌ها هستند.
منابع :
Alu'datt, M. H., Alrosan, M., Gammoh, S., Tranchant, C. C., Alhamad, M. N., Rababah, T., . . . Tan, T.-C. (2022). Encapsulation-based technologies for bioactive compounds and their application in the food industry: A roadmap for food-derived functional and health-promoting ingredients. Food Bioscience, 50, 101971.
Reque, P. M., & Brandelli, A. (2021). Encapsulation of probiotics and nutraceuticals: Applications in functional food industry. Trends in Food Science & Technology, 114, 1-10.