بیماری‌های روماتیسمی و اسکلتی عضلانی گروه متنوعی از بیماری‌های التهابی هستند که معمولاً بافت همبند و مفاصل را درگیر می‌کنند اما می‌توانند هر عضوی از بدن را درگیر کنند. بیش از 200 نوع مختلف از این بیماری ها وجود دارد که هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می دهد. انواع مختلف این بیماری ها شامل استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، نقرس، لوپوس، سندرم شوگرن، فیبرومیالژیا و سیستمیک اسکلروزیس هستند که معمولاً پیشرونده، دردناک و محدود کننده عملکرد هستند. در موارد شدید، می توانند منجر به ناتوانی قابل توجهی شود که تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی و امید به زندگی افراد دارد.
بطور کلی دو دسته از این بیماری ها وجود دارد: 1) سیستمیک: آرتریت خودایمنی -ناتوان‌کننده‌ترین بیماری های این خانواده شامل آرتریت روماتوئید (RA)، آرتریت سوریاتیک، ، نقرس، سندرم شوگرن، فیبرومیالژیا، SLE و اسکلرودرما است. 2) غیر سیستمیک (OA): استئوآرتریت. مهمترین بیماری های این دسته OA، بورسیت و تاندونیتیس است.
به نظر می رسد شیوع روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) در ایران 5 در 1000 و شیوع در زنان حدود سه برابر مردان است. در این رابطه تغییرات بدنی مرتبط با افزایش سن از جمله کاهش پروتئین بدنی، مایعات بدن و تراکم استخوان و چاقی ممکن است در شروع و پیشرفت آرتریت نقش داشته باشد. پیری توده بدنی باعث تغییراتی در تنظیم کننده های عصبی غدد درون ریز، تنظیم کننده های ایمنی و متابولیسم می شود که بر روند التهابی تأثیر می گذارند. بنابراین، افزایش اخیر در فراوانی این شرایط ممکن است نتیجه پیری جمعیت باشد.
تغذیه درمانی پزشکی (MNT)، دارودرمانی، و درمان های فیزیکی و شغلی باید برای درمان هر بیماری و علائم آن طراحی و اجرا شوند. یک رژیم غذایی با محتوای پروتئین و انرژی کافی، غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب غیراشباع ω-3 (PUFAs) می‌تواند اثر محافظتی مفیدی در برابر آسیب بافتی و سرکوب فعالیت‌های التهابی ایجاد کند.
مدیریت تغذیه ای این بیماری ها شامل رژیم غذایی متعادل با میزان کالری مناسب برای کاهش یا حفظ وزن، رژیم ضد التهابی، مصرف PUFA امگا 3، دریافت کافی کلسیم و ویتامین D و مد نظر قرار دادن گلوکوزامین و کندرویتین می باشد. علاوه بر این پیروی از رژیم غذایی گیاه خواری، مدیترانه ای، رژیم ضد التهابی و رعایت دریافت کالری مناسب برای حفظ حالت نرمال وزن بدن، دریافت پروتئین به میزان توصیه شده RDA مگر در موارد سوء تغذیه، رژیم غذایی با چربی متوسط با تاکید بر ω-3 PUFA و دریافت ماهی 1-2 بار در هفته و استفاده از چربی های تک غیر اشباع نظیر روغن زیتون؛ تغییرات الگوی غذایی در صورت نیاز برای رفع درد فک و بی اشتهایی می توانند موثر باشند.
به دلیل ماهیت مزمن بیماری های آرتریت، اثرات آنها بر کیفیت زندگی و این واقعیت که اکثر درمان ها تنها به بهبود جزئی در علائم و عملکرد منجر می شوند، بیماران معمولاً از ترکیب رژیم درمانی، داروهای مکمل و رویکردهای ترکیبی استفاده می کنند.
مکمل های رژیمی متفاوتی وجود دارند که درصورت استفاده به میزان مناسب زیر نظر متخصصین تغذیه می توانند در بهبود علائم و پیشگیری از پیشرفت این بیماری ها مفید واقع شوند. در این زمینه برخی از مواد مغذی دارای خاصیت آنتی اکسیدانی،کلسیم، فولات، ویتامین های B6، B12، D،E، روغن پامچال، روغن توت سیاه و روغن گل گاوزبان، روغن ماهی، بروملین، رزماری، کورکومین، زنجبیل و پروبیوتیکها می توانند مفید واقع شوند.
فستینگ (روزه داری) به عنوان یک درمان جایگزین برای آرتریت روماتوئید به میزان زیادی مورد مطالعه قرار گرفته است و چندین آزمایش بالینی برای تآیید اثربخشی آن از دهه 1970 انجام شده است. در این رابطه مشخص شده است که هم فستینگ متناوب و هم یک رژیم غذایی شبیه به فستیگ یا روزه داری به دنبال رژیم های غذایی گیاه خواری پتانسیل درمان آرتریت روماتوئید را دارند، اگرچه تآیید کامل این یافته ها نیازمند انجام مطالعات کارآزمایی تصادفی در سطح گسترده می باشد.