اهمیت کبدچرب غیر الکلی

کبد چرب غیر الکلی تجمع غیرطبیعی چربی در بافت کبد است که اغلب با آنزیم های کبدی افزایش یافته و سونوگرافی کبدی قابل تشخیص می باشد. امروزه این بیماری به موازات تغییر سبک زندگی در بین کودکان سراسر جهان افزایش یافته است. مطالعه ای در ایران نشان می دهد که تقریبا 69 درصد کودکان چاق و  35 درصد کودکان با اضافه وزن مبتلا به کبد چرب غیر الکلی می باشند. تغییر شیوه زندگی به ویژه کاهش تحرک بدنی و افزایش مصرف فست فودها و غذاهای چرب نقش موثری در افزایش موارد ابتلا به این بیماری داشته است (1). علی‌رغم بار بالای این بیماری بر جامعه، تاکنون دارویی ویژه و مؤثری برای درمان کبد چرب غیرالکلی ارائه نشده است. اصلاح سبک زندگی مهم‌ترین راهبرد درمانی در مبتلایان به کبد چرب غیرالکلی است. کبد چرب غیر الکلی اغلب یک بیماری خاموش است و در مراحل اولیه علامت و نشانه ‌ای ندارد و زمانی که بیماری پیشرفت کند، می‌ تواند باعث علایمی همچون خستگی، ضعف، خارش، درد در مرکز و یا سمت راست قسمت بالایی شکم و بزرگ شدن کبد شود. این بیماری در مراحل پیشرفته می تواند سبب فیبروز، سیروز و حتی سرطان کبد گردد (2).

مدیریت کبد چرب غیرالکلی

مدیریت کبد چرب غیرالکلی بر پایه درمان کبد و اختلالات متابولیکی مرتبط با آن مانند چاقی، دیس لیپیدمی و مقاومت انسولینی است. اصلاح سبک زندگی شامل رژیم غذایی و فعالیت بدنی با هدف کاهش وزن آهسته در کودکان مبتلا به اضافه وزن (نمایه توده بدنی بالای صدک 85) و چاق (نمایه توده بدنی بالای صدک 95) زیر نظر متخصص تغذیه، سنگ بنای اصلی مدیریت کبد چرب غیرالکلی است. در ادامه به بررسی اجزاء اصلاح سبک زندگی و دارودرمانی خواهیم پرداخت.

 رژیم غذایی

مطالعات نشان می‌دهند که ارتباط تنگاتنگی بین رژیم غذایی ناسالم با خطر کبد چرب غیرالکلی وجود دارد. محتوای بالای کربوهیدرات رژیم غذایی با التهاب و مقاومت انسولینی در بدن ارتباط دارد و رژیم‌های غذایی کم‌کالری با محدودیت کربوهیدرات نقش بیشتری در بهبود کبد چرب غیر الکلی دارد (3). رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز با محتوای بالای اسیدهای چرب اشباع و کلسترول بالا نیز با خطر کبد چرب غیرالکلی و پیشرفت آن در ارتباط است (4). رژیم غذایی مدیترانه‌ای با تأکید بر مصرف غلات کامل و سبوس دار، میوه‌ها و سبزی‌ها، ماهی و روغن‌های گیاهی به‌ویژه زیتون علاوه بر بهبود قند خون، سبب کاهش وزن و بهبود چربی کبدی می‌شود. مطالعات نشان می دهند که کنترل وزن بدن در کودکان با کاهش 5% نمایه توده بدنی در طول یکسال سبب کاهش آنزیم های کبدی و بهبود کبد چرب می گردد (5).    

 فعالیت بدنی

امروزه اهمیت فعالیت بدنی در پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی که علت اصلی مرگ‌ومیر زودرس در مبتلایان به کبد چرب غیرالکلی است بر کسی پوشیده نیست. مطالعات نشان می‌دهند که فعالیت بدنی مستقل از کاهش وزن سبب افزایش حساسیت به انسولین در کبد و بافت های محیطی و به دنبال کاهش چربی کبدی می‌گردد. مطالعات موجود نشان می‌دهند که فعالیت‌های هوازی در بهبود حساسیت انسولینی مؤثرتر از تمرینات بی‌هوازی می‌باشند. فعالیت‌های بدنی منظم با شدت متوسط و طولانی‌مدت برای حداقل 3 بار در هفته برای بیماران مبتلا به کبد چرب توصیه می‌شود (6).

توصیه های تغذیه ‌ای به پدر و مادرها برای کنترل کبد چرب در کودکان‌

۱– مصرف نان ‌های تیره رنگ و سبوس ‌دار مانند نان سنگک را جایگزین نان های سفید و بی سبوس در رژیم غذایی کودک نماید.

۲-محدود کردن مصرف انواع نوشیدنی های قندی نوشابه های گازدار، آب میوه های صنعتی ، شیرینی ها و کیک های خامه ای و شکلاتی، انواع شکلات ها و بستنی ها

۳-استفاده از روغن های مایع مانند روغن زیتون، کنج، کانولا، آفتاب گردان و روغن ذرت به جای روغن های جامد، کره، مارگارین و چربی های حیوانی

۴-کاهش مصرف فست فودها، سس مایونز، چیپس و غذاهای پرچرب.

5- جایگزین کردن غذاهای بخارپز، آب پز و تنوری به جای سرخ شده

6-استفاده از لبنیات کم چرب به جای لبنیات پُر چرب

7-استفاده از انواع سبزی ها و میوه های متنوع، رنگارنگ و معطر در وعده های غذایی اصلی مانند انواع سالادها، سوپ ها و خوراک های حاوی سبزی ها

8-مصرف منظم مایعات

9- توجه به کاهش وزن کودکان چاق با تشویق آنها به پیروی از یک رژیم غذایی زیر نظر متخصص تغذیه

References

1. Namakin K, Hosseini M, Zardast M, Mohammadifard M. Prevalence of non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) and its clinical characteristics in overweight and obese children in the south east of Iran, 2017. Hepatitis Monthly. 2018;18(12).

2. Chalasani N, Younossi Z, Lavine JE, Charlton M, Cusi K, Rinella M, et al. The diagnosis and management of nonalcoholic fatty liver disease: practice guidance from the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology. 2018;67(1):328-57.

3.  rowning JD, Baker JA, Rogers T, Davis J, Satapati S, Burgess SC. Short-term weight loss and hepatic triglyceride reduction: evidence of a metabolic advantage with dietary carbohydrate restriction. The American journal of clinical nutrition. 2011;93(5):1048-52.

4. Vilar-Gomez E, Martinez-Perez Y, Calzadilla-Bertot L, Torres-Gonzalez A, Gra-Oramas B, Gonzalez-Fabian L, et al. Weight Loss Through Lifestyle Modification Significantly Reduces Features of Nonalcoholic Steatohepatitis. Gastroenterology. 2015;149(2):367-78.e5; quiz e14-5.

5.   Friesen CS, Hosey-Cojocari C, Chan SS, Csanaky IL, Wagner JB, Sweeney BR, et al. Efficacy of weight reduction on pediatric nonalcoholic fatty liver disease: opportunities to improve treatment outcomes through pharmacotherapy. Frontiers in Endocrinology. 2021;12:663351.

6.   EASL-EASD-EASO Clinical Practice Guidelines for the Management of Non-Alcoholic Fatty Liver Disease. Obes Facts. 2016;9(2):65-90.