تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) بعنوان شایعترین اختلال هورمونی در بین زنان و مهمترین علت عدم تخمکگذاری در جمعیت عمومی و در زنان نابارور می باشد. این بیماری علاوه بر ایجاد مشکلات مربوط به زیبایی شامل تظاهرات هایپرآندروژنیک نظیر هیرسوتیسم و آکنه، زنان مبتلا را با مشکلات متابولیک جدی و طولانی مدت مواجه نموده و موجب ایجاد ناتوانی در این زنان می شود، بطوری که در سنین قبل و حوالی یائسگی و بعد از یائسگی این سندرم می تواند سبب افزایش خطر بروز دیابت نوع 2، هایپرتانسیون، دیس لیپیدمی و بیماری قلبی-عروقی و حتی سرطان آندومتر گردد. از طرف دیگر PCOS با مشکلات سلامت روان متعددی از جمله اضطراب، افسردگی، کاهش رضایت جنسی و کاهش کیفیت زندگی مرتبط با سلامت مرتبط است. بعلاوه، ناباروری وابسته به عدم تخمکگذاری همراه با هایپرآندروژنیسم و تخمدان های حاوی کیست های متعدد، یکی از سه معیار تشخیصی این سندرم به حساب می آیند.
در پاتوفیزیولوژی این سندرم استعداد ژنتیکی یکی از عوامل مهم به حساب می آید که وقتی با فاکتورهای محیطی نظیر اضافه وزن و چاقی که منجر به افزایش مقاومت به انسولین می شوند، همراه شود سندرم تخمدان پلیکیستیک به صورت بالینی تظاهر می یابد. چاقی عامل خطر مهمی در زنان مبتلا به این سندرم می باشد که باعث تشدید بسیاری از علایم این بیماری می شود.
درمان PCOS شامل درمان دارویی و غیر دارویی از جمله تغییر در سبک زندگی، کاهش وزن، استفاده از رژیمهای غذایی مناسب و مکمل های غذایی می باشد. بنابراین مدیریت رژیم غذایی و کاهش وزن به عنوان یک فاکتور قابل تغییر برای بهبود PCOS پیشنهاد شده است.
برای کاهش تنبلی تخمدان چه بخوریم؟
1) مصرف سبزیجات برگ سبز مانند کاهو، اسفناج، فلفل سبزو قرمز و برخی از سبزیجات کلمی مانند کلم بروکلی، گل کلم
2) مصرف پروتیئن های فاقد چربی یا کم چربی
3) استفاده از ادویه‌ها و مواد غذاهای ضد التهابی مانند زردچوبه و دارچین
4) مصرف غذاهای فیبردار مانند نان کامل، نان جو
5) مصرف انواع توت ها
6) مصرف حبوبات مانند عدس و لوبیا
7) مصرف کدو تنبل و گوجه فرنگی
8) دریافت ماهی های چرب سرشار از امگا 3 مانند ماهی سالمون و ساردین
مصرف مواد غذایی زیر را به حداقل برسانند:
1) غذاهایی دارای کربوهیدرات ساده مانند کیک، شیرینی و نان های بدون سبوس و هرگونه خوراکی تهیه شده از آرد سفید (کربوهیدرات‌ها باعث التهاب می‌شوند و مقاومت به انسولین را تشدید می‌کنند.)
2) آب میوه‌ها و نوشابه‌های قند دار
3) غذاهای ایجاد کننده التهاب مانند سیب زمینی سرخ کرده، گوشت قرمز، فست فودها
4) مصرف برخی از انواع ترش مزه‌ها مخصوصا آبغوره، سرکه (بخصوص سرکه های شیمیایی کارخانه‌ای) که باعث تشدید علائم تنبلی تخمدان خواهند شد. بنابراین به زنانی که مبتلا به تنبلی تخمدان هستند توصیه می‌شود از مصرف آبغوره و سرکه پرهیز کنند.
تغییر در سبک زندگی
علاوه بر رعایت رژیم غذایی مناسب برای زنان مبتلا به این عارضه، تغییرات در سبک زندگی تا حدود زیادی می‌تواند در کاهش علائم تنبلی تخمدان موثر باشد. انجام حرکات فيزیکی روزانه و ورزش مناسب برای تنبلی تخمدان از جمله مواردی هستند که در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان نباید نادیده گرفته شود. تمرینات ورزشی به خصوص اگر با کاهش مصرف کربوهیدرات‌های ناسالم باشد، می‌تواند به کاهش مقاومت در برابر انسولین کمک کند.
منابع:
1- Belenkaia LV, Lazareva LM, Walker W, Lizneva DV, Suturina LV. Criteria, phenotypes and prevalence of polycystic ovary syndrome. Minerva ginecologica. 2019;71(3):211-23.
2- Azziz R. Diagnostic criteria for polycystic ovary syndrome: a reappraisal. Fertility and sterility. 2005;83(5):1343-6.
3- Nandi A, Chen Z, Patel R, Poretsky L. Polycystic ovary syndrome. Endocrinology and metabolism clinics of North America. 2014;43(1):123-47.
4- Bozdag G, Mumusoglu S, Zengin D, Karabulut E, Yildiz BO. The prevalenceand phenotypic features of polycystic ovary syndrome: a systematic review and
meta-analysis. Human reproduction (Oxford, England). 2016;31(12):2841-55.